TCMB ekonomistleri sektörel enflasyon beklentilerini değerlendirdi: Kararlı duruş ve iyileşme mesajı
TCMB‘nin blog sayfası Merkezin Güncesi‘nde, “Enflasyon Beklentilerinin Takibi İçin Yeni Bir Yayın: Sektörel Enflasyon Beklentileri” başlıklı bir analiz yayınlandı.
Ekonomik aktörlerin gelecek 12 aya ilişkin sektörel enflasyon beklentileri
Analizde, “Enflasyon beklentilerindeki gelişmeler, merkez bankalarının para politikası kararlarını etkileyen ve aynı zamanda politika kararları ile şekillenen önemli bir unsur. Nitekim ekonomik aktörler yatırım, tüketim ve fiyatlama kararlarını alırken enflasyon beklentilerini de göz önünde bulunduruyor. Dolayısıyla, enflasyon beklentilerini yönetebilen merkez bankaları para politikasının etkinliğini artırabiliyor. Bu kapsamda, TCMB, farklı ekonomik aktörlerin gelecek 12 aya ilişkin enflasyon beklentilerini, Sektörel Enflasyon Beklentileri yayını altında birleştirerek kamuoyu ile paylaşmaya başladı. Bu blog yazısı, Sektörel Enflasyon Beklentileri yayınının yöntemini ve paylaşılan enflasyon beklentilerini inceliyor” ifadeleri kullanıldı.
Temsilcilere 3 farklı anket üzerinden enflasyonbeklentileri soruldu
Farklı sektörlerin enflasyon beklentilerinin halihazırda üç farklı anketten derlendiği belirtilen analizde, şunlar kaydedildi:
“TCMB tarafından uygulanan Piyasa Katılımcıları Anketi (PKA) ile finansal ve reel sektördeki karar alıcı ve uzman kişilere, yine TCMB tarafından uygulanan İktisadi Yönelim Anketi (İYA) ile imalat sanayiinde faaliyet gösteren firmalara ve TCMB ve Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) iş birliğiyle yürütülen Tüketici Eğilim Anketi (TEA) ile hanehalkına, gelecek 12 aylık dönem için enflasyon beklentileri soruluyor. Sektörel Enflasyon Beklentileri yayını ile, reel sektör ve hanehalkı beklentileri de PKA kapsamında derlenen beklentilerle kamuoyu ile düzenli olarak paylaşılacak.”
En düşük enflasyon beklentisine sahip grup piyasa katılımcıları
Reel sektörün enflasyon beklentisi hesaplanırken, uç değerlerin Tukey’s Hinges yönteminden yararlanılarak temizlendiği belirtilen analizde, TEA kapsamında derlenen hanehalkı enflasyon beklentilerinin de benzer bir yöntem ile üretildiği ancak hanehalkının yanıtlarında varyasyonun yüksek olması nedeniyle ilave tutarsızlık kontrollerinin uygulandığı aktarıldı. Analizde, şunlar kaydedildi:
“Konuyu irdelemek için, öncelikle TEA’da hanehalkına enflasyon ile ilgili sorulan soruları not düşmek gerekir:
* Geçen 12 aylık dönemde tüketici fiyatlarının nasıl değiştiğini düşünüyorsunuz?
* Geçen 12 aylık dönemde tüketici fiyatlarının yüzde kaç arttığını/azaldığını düşünüyorsunuz? Lütfen tahmini oran veriniz.
* Geçen 12 aylık döneme göre, gelecek 12 aylık dönemde tüketici fiyatlarının nasıl değişeceğini bekliyorsunuz?
* Gelecek 12 aylık dönemde tüketici fiyatlarının yüzde kaç artacağını/azalacağını bekliyorsunuz? Lütfen tahmini oran veriniz.
Hanehalkı için üretilen istatistiğin doğru bir şekilde değerlendirilebilmesi için, tüketicilerin hissedilen enflasyon oranı, gelecek dönem için eğilim beklentisi ve beklenen enflasyon oranı için ilgili sorulara verdiği yanıtların birbiri ile uyumu incelendi. Bu ölçütlere göre tutarsızlık gösteren yanıtlar hesaplama dışı bırakıldı. Tutarsızlık kontrolü yapıldıktan sonra aykırı değer analizleri için Tukey’s Hinges yönteminden yararlanılarak uç değerler temizlendi ve hanehalkının ortalama enflasyon beklentisi elde edildi.”
İlk olarak, zaman içinde en yüksek enflasyon beklentisine sahip grubun hanehalkı, en düşük enflasyon beklentisine sahip grubun ise piyasa katılımcıları olduğunun dikkati çektiği vurgulanan analizde, bu durumun hanehalkının enflasyon beklentilerinin genelde diğer gruplardan daha yüksek olduğunu gösteren uluslararası bulgularla da uyumluluk gösterdiği kaydedildi.
2015’ten beri artan hanehalkı beklentileri 2023 Ağustos’ta zirve yaptı
Analizde, eğilimler incelendiğinde, hanehalkı enflasyon beklentilerinin, verinin hesaplanmaya başlandığı 2015 yılından itibaren artış eğilimi göstererek 2023 yılının ağustos ayında zirveye ulaştığı, bu tarihten sonra ilgili beklentilerin dalgalı bir seyir izlediği ve Haziran 2024’te yüzde 71,5 seviyesine gerilediği belirtildi.
Politika faizindeki kararlı duruş, beklentilerdeki iyileşmeyi destekleyecek
Hanehalkına göre daha düşük oynaklığa ve seviyeye sahip olan reel sektörün enflasyon beklentisinin, 2021 yılının son çeyreğinden itibaren belirgin bir artış göstererek 2022 sonlarına doğru en yüksek seviyesine ulaştığı bildirilen analizde, şunlar kaydedildi:
“Ocak-Haziran 2024 döneminde yüzde 55 civarında yatay seyrediyor. Piyasa katılımcılarının beklentileri ise Ekim 2023’te yüzde 45,3 ile zirveyi gördükten sonra düzenli olarak gerileyerek Haziran 2024 itibarıyla yüzde 31,8 seviyesinde gerçekleşiyor. Seviye farklılık gösterse de her üç grupta da gelecek 12 aylık döneme ilişkin enflasyon beklentilerinde yaşanan düşüş eğilimi benzer. TCMB’nin uyguladığı para politikasındaki kararlı duruşun, enflasyon beklentilerinde sağlanan iyileşmeyi devam ettirmesi öngörülüyor.”
Analizde, hanehalkının geleceğe yönelik enflasyon beklentilerinde, manşet enflasyon seviyesinin önemli bir etken olduğunun bilindiği vurgulanarak, bu nedenle hanehalkının seviye olarak enflasyon beklentisi yanında, enflasyonun yönüne dair beklentilerinin takibininde önemli olduğu belirtildi.
Bu kapsamda, Sektörel Enflasyon Beklentileri yayınında hanehalkının gelecek 12 aylık dönemdeki enflasyon beklentisinin yön olarak eğiliminin de kamuoyu ile paylaşıldığı bildirilen analizde “Enflasyonun düşeceğini bekleyenlerin payı 2024 yılının mart ayından itibaren belirgin şekilde artıyor ve Haziran 2024 itibarıyla yüzde 33,5 seviyesine yükseliyor. Enflasyon beklentilerinin çıpalanması ile birlikte bu oranın daha da artması bekleniyor.” ifadesi kullanıldı.
